مواد نسوز و دیرگداز (Refractories) ؛
طبق تعریف بین المللی ، مواد نسوز به مواد معمولاً سرامیکی و غیرفلزی گفته می شود که دردرجه حرارتهای بالا
هیچ تغییر ذاتی نداشته و پایدار بمانند.
مواد نسوز بایستی قابلیت حفظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد نظررا درمحیطهای با درجه حرارت بالا داشته باشند.
درتعاریف قدیمی تر ؛ مواد نسوز به موادی اطلاق میشد که دمای بیشتر از ۱۵۰۰ درجه سانتی گراد را نیز تحمل کنند اما واقعیت این است که اهمیت یک
دیرگداز صرفاً درپایداری حرارتی آن نیست ، بلکه پایداری فیزیکی و شیمیایی آن درمقابل عوامل مخرب محیط دردمای بالا همچون سایش ، ضربه ،
حمله های شیمیایی و بارمکانیکی زیاد و … نیز مطرح است .
چراکه ممکن است نقطه ذوب یک دیرگداز حدود ۲۴۰۰ درجه سانتی گراد هم باشد اما نتواند مدت زیادی را درمقابل اثرسایشی و یاخوردگی مواد یا حمله های
شیمیایی دوام بیاورد.
بنابراین درمی یابیم که درتعریف دقیق تر مواد دیرگداز ، حفظ خواص فیزیکی ، شیمیایی و مکانیکی درمحیطهای با حرارت بالا همچون کوره مطرح است . لذا می توان
محصولاتی را که دردمای بالای ۹۰۰ درجه سانتی گراد به کار می روند مواد نسوز به حساب آورد.
درنتیجه می توان گفت : دیرگدازها یا مواد نسوز ، موادی هستند با نقطه ذوب و نقطه خمیری شدن زیاد که قابلیت حفظ خواص فیزیکی ، شیمیایی ، مکانیکی و
ترمودینامیکی ( سایشی ، خمشی ، شوکهای حرارتی و حمله های شیمیایی و … ) دردماهای بالا را درا می باشند.
برخی از محصولات نسوز خاص تا حدود ۴۳۰۰ درجه سانتی گراد را تحمل می کنند و ذوب نمی شوند. دیرگدازها می توانند اسیدی ، بازی و یا خنثی باشند و هرکدام در
محیط مربوطه مقاومند ، مثلاً نوع خنثی که دارای فرمول کلی R2 O3 می باشد ، هم درمحیط های اسیدی و هم درمحیطهای بازی پایدارمی باشد .
مواد نسوز معمولاً نقطه ذوب مشخصی ندارند و غالباً دریک دامنه دمایی کم و بیش باریک ، ذوب یا نرم می شوند، درنتیجه به جای بیان یک نقطه ذوب مخصوص ،
دمای نرم شدن اندازه گیری می شود
مواد نسوز شامل اقلام گوناگونی همچون پارچه نسوز ، طناب نسوز ، نخ نسوز ، لاستیک نسوز ، نمدنسوز و … میشود که تمامی این موارد تا کنون توانسته اند
به بشر کمک کنند تا زندگی بهتری داشته باشد.
